Kuantum Fiziği ve Ontolojik İndeterminizm
Kuantum fiziği ,makro dünyayı açıklamak temelinde olan klasik fiziğin mikro düzeydeki olayları yani atom,elektron , foton vb. davranışlarını açıklamakta güçlük çektiği için ilk olarak Max Planck’in “E=nhf” eşitliği ile başlangıç kıvılcımları çıkarılmıştır.Temeller Bohr,Heisenberg ,Schrödinger , Einstein ve De Broglie başta olmak üzere birçok bilimci tarafından atılmıştır.Bu bilimcilerin ne yaptıklarına dair kısaca bahsedelim.
Planck, enerji eşitliği ve siyah cisim ışıması ile ilgili bulgular ortaya koymuştur. Einstein fotoelektrik olayı açıklaması ile ışığın davranışının daha iyi anlaşılmasını sağlamıştır.Bohr ,atom modeli ile elektron davranışının anlaşılmasına katkı sağlamıştır.Heisenberg , taneciğin konumu ile momentumunun aynı anda aynı kesinlikle ölçülemeyeceğini söyler.De Broglie dalga karakterli momentum açıklamasıyla tanınmıştır. Schrödinger , dalga denklemiyle elektronun davranışının bilgilerini (momentum , hız vb.) anlamayı kolaylaştırmıştır.
İndeterminizm bir olayda seçim özgürlüğünün olduğunu savunan görüştür.Bunun zıddı determinizmdir. Eğer bunları fiziği uyarlarsak determinizme göre her olay fizik yasaları neticesinde kesin olarak hesaplanabilir. İndeterminizmin fiziksel olarak anlamı ise bir olay kesin olarak hesaplanamaz sadece olasılıklar dahilinde hesaplanabilir olduğudur.
Einstein determinizm savunucusu olarak da EPR paradoksuyla indeterminizmi gösteren kuantum fiziğini tahrip etmeye çalışmış olsa da 1982 ‘de yapılan Aspect Deneyleri ile engellenmiştir.
Kuantum fiziğinin hesaplama temelleri olasılık temellidir ki bu sebeple indeterminizmin güçlü destekçisi olmayı başarmıştır.Determinizmin savunucusu ise makro dünyada hesapları kesin olan klasik fiziktir lakin mikro dünyada bu kesinlik söz konusu olmadığı için kuantum fiziği kurulmuştur zaten.Bu felsefi akımlara hayatsal örnek verecek olursak indeterminizm özgür irade dahilinde hareket ettiğimizi ve seçimlerimizi yaptığımızı söylerken determinizm ise tam tersini söyler.İşte kuantum fiziği destekçisi olduğu indeterminizm ile felsefedeki özgür irade sorununun çözümlenmesinde de önemlidir.
