İşrak, Kuşluk ve Teheccüd Namazı
Hz. Allah celle celelühü kulum farz namazlarla borçlarından kurtulur nafile ibadetlerle bana yaklaşır buyuruyor.
İşrak namazı ne zaman kılınır?
İşrak namazı güneş doğduktan 45 dakika sonra kılınabilir. Saati olmayan bir kimse, çenesini göğsüne yapıştırarak güneşe bakar, şayet güneşi bu vaziyetteyken göremiyorsa, kerahat vakti çıkmıştır. Bundan sonra artık İşrak namazı kılınabilir.
İşrak namazıyla duha namazı aynı mıdır?
İşrak namazı ile duha namazı her ne kadar vakitleri birbirine yakın olsa da birbirinden farklıdır. İşrak namazı, sabah namazından sonra güneş doğup, kerahet vakti çıktıktan sonra iki veya dört rekat olarak kılınan nafile bir namazdır. İşrak namazı kılanlar, bu namazı kuşluk namazından ayrı ve önce kılarlar. Aslında işrak namazı kılındığı sırada kuşluk namazının vakti de girmiş bulunmaktadır. Duha, kuşluk demektir. Duha namazı [Kuşluk Namazı] ise güneş doğup bir miktar yükseldikten sonra başlar istiva (öğle kerahet vaktinin başladığı zaman yani öğle namazından 30-40 dakika öncesi) zamanına kadar sürer.
İşrak namazının faziletleri
Elinize bakir fosforlar geçer, ilk suyla, erkenden kalkmışsanız. Bunu kaçırırsanız günün öteki ışınları bu fosforun yerini tutmaz. Hiç ayrımında olmasak bile, bu eksiklik, bütün gün, yansımaktadır edimlerimize.
Erkenden kalkış, hâlâ uyuyan dünyanın hayli önüne geçirir bizi. Önünüzde, yalnızca, git git bitiremeyeceğiniz o tılsımlı güzellikler vardır. Yeryüzü, adeta, çobanlarını izleyen kuzular gibi, arkanızdan geliyor sanırsınız. Bu, yazı makinenizin başında hissettiğiniz ilk olağanüstülüktür”
Nuri Pakdil’e ait bu satırlar, bir sabahın çok erken vakitlerinde yazı makinesinin (bilgisayar) başına geçmişken geldi aklıma. Nuri Pakdil’in bazı eylemler üzerine söylediği sözler vardır, bunlar o kadar gerçek ve o kadar tatlıdır ki, mesela ‘öyle uykucuğu’, mesela ‘uyanır uyanmaz yapılan beden eğitimi’, ve işte şimdi de: ‘Erken kalkış’.
Bir ‘erken uyanış’ sebebi ile sabah ezanlarına şahit olan her insan, bir alışkanlıkla bu hissi kaybetmemişse, bilir ki, sabah ezanı daha bir başkadır. Gecenin son vakitlerinde şehrin sessizliğini bozmadan gelir sesi. Evet, ezan, sabah ezanı, o sessizliği o dinginliği bozmaz. İşitilen ses, hafif buğulu ve perdelidir ve eğer iyi icra ediliyorsa makam da bu buğuya uygundur.
Sabahın ilk ışıklarında yürüyüşe çıkmak, sabaha güzel ve dingin bir şarkı ile başlamak, biraz kitap karıştırmak ya da Kuran’dan birkaç sayfayı seslice okumak, sabahımızı ne bereketli ne neşeli kılar. Gecenin sabaha çevrildiği vakitte ders çalışan öğrenciler, kurslarda bu saatte Kuran ezberi yapan talebeler bu bereketin ne demek olduğunu çok iyi bilirler.
Vakitlerin, günün belli bölümlerinin, geleneğimizden gelen, dini öğretilerden kaynaklanan işlevleri ve isimlendirmeleri var: Teheccüd, sabah, işrak, kuşluk, öğle, ilkindi, akşam, yatsı. Ve bu vakitlerin, her birinin, insan hayatını iyileştiren güçleri var. Bu vakitleri idrak etmenin, bunları yaşamanın, bunları anlamanın hayatla, sanatla, ahlakla ilişkisi var ve insana değer katan yeri doldurulamaz bir lezzeti. İşrak, kuşluk ve teheccüd vakitlerinde zaman bambaşka akar ve bu vakitlerde manevi kazanımlar elde etmek çok daha kolaydır. Tasavvuf erbabı bu vakitlere olağanüstü ihtimam göstermiş ve bu vakitlere her daim dikkat çekmişlerdir. Ancak bu vakitler hayatımızın bir parçası olmasına rağmen zamanla silikleşip unutuldular:
İşrak beklemenin ne demek olduğunu bilmeyen modern zaman insanı, sabahın ilk ışıklarında işine gitmek için yollara düşmek zorunda kalıyor, çocuklar okullarına, büyükler işlerine… Minibüslerin, otobüslerin, sabah trafiğinin girdabında kayboluyor vakitlerimiz. Modern zamanda vakitler işe göre tayin edildiği için her şey daha donuk ve maddesel: Çay molası, öğle yemeği ve akşam paydos. Sonrasında akşam haberleri ve film saati… Günümüz insanı için zamanın öğle, akşam ya da sabah olması tamamen fiziksel bir süreç ve fiziksel ihtiyaçlara bağlı. Aydınlık olunca sabah, güneş çıkınca öğle, batınca akşam. Kapitalizm neticesinde türeyen ‘doğum günü’, ‘anneler günü’ ve türlü ayrıştırılmış günler olsa da bunların manevi, metafizik bir anlamı ve değeri yok, tüm bu isimlendirmeler zamanı yüzeysel takip edebilmek ya da tüketimi artırmak için sadece. Bayramlar ve kandiller de olmasa, insanın kutsal zaman algısı, modern zamanın tahripkâr seline kapılıp tamamen kaybolup gidecek neredeyse.
Zamanın ve mekânın kutsallığını iptal etmek hem zamanı hem mekânı gözden çıkarmamız sonucunu veriyor. Kutsal zamanlarımız azaldıkça kutsal mekânlarımız da azalıyor. Kutsal mekân denince aklına cami ve Kâbe’den başka bir şey gelmeyen insanlara, bir zamanlar hocanın oturduğu minderin talebelerince kutsal olduğunu, babanın koltuğunun babaya hürmeten başkalarınca kullanılmadığını, bazı şeylerin ‘baba yadigârı’ denilerek saklandığını hatırlatsak bir şey ifade eder mi acaba?
Mutlu ve huzurlu olmak isteyen insan, hayatın durmaksızın akıp giden yetişilemez hızından kurtulmalı ve bu tayin edilmiş vakitleri bilinçli bir şekilde yaşamalı. Tersinden söylersek de olur: Teheccüde kalkan, işrak bekleyen, kuşluk kılan, kaylule yapan, kerahat vakitlerine dikkat eden bir insan ancak hayatın şeytansı süratinden kurtulabilir ve huzura erebilir. Elbette, günümüzde tüm bunları yapmak zor iştir, diyeceksiniz. Belki birçok mazeret beyan edeceksiniz: Okul, sınav, iş, toplantı, sinema, dizi vs. Ancak yine de, en azından, günü tüketirken insan, hangi vakitte olduğunu, o vaktin değerini bilmeli ve idrak etmeli. Ya da huzursuzluktan, iç huzuru bulamamaktan boşuna şikâyet etmemeli.
İşrak namazı kaç rekattir?
İşrak namazı 2 veya 4 rekat kılınabilir. Enes b. Mâlik r.a Peygamber efendimiz sallahü aleyhi vesellemden rivâyet ettiği hadiste efendimiz: مَنْ صَلَّى الْغَدَاةَ فِي جَمَاعَةٍ، ثُمَّ قَعَدَ يَذْكُرُ اللَّهَ حَتَّى تَطْلُعَ الشَّمْسُ، ثُمَّ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ، كَانَتْ لَهُ كَأَجْرِ حَجَّةٍ وَعُمْرَةٍ، تَامَّةٍ، تَامَّةٍ، تَامَّةٍ. رواه الترمذي، وحسنه الشيخ الألباني في صحيح سنن الترمذي
“Bir kimse sabah namazını cemaatle kıldıktan sonra (mescitte) oturup güneş doğuncaya kadar zikir ile meşgul olursa, güneş doğduktan sonra da iki rekât (İşrak) namazı kılarsa, bir tam nâfile hac ve umre sevabına nâil olur, bir tam nâfile hac ve umre sevabına nâil olur bir tam nâfile hac ve umre sevabına nâil olur.” (Tirmizî; hadis no: 586. Elbânî de Sahih-i Sünen-i Tirmizî’de hadisin hasen olduğunu belirtmiştir.)
Duha namazı kaç rekattır?
Duha namazı 2, 4, 6 rekat kılınabilir. Efdal olan 6 rekat kılmaktır.
İşrak namazında ne okunur?
İşrak namazında 1. rekatte fatiha ve zammı sure [kurânı kerimden bir miktar ayet] 2.rekatta yine fatiha ve zammı sure okunur. Bu şekilde kalan rekatlarda tamamlanır ve dua edilir.
Duha namazında ne okunur?
Duha namazında 1. rekatte fatiha ve zammı sure [kurânı kerimden bir miktar ayet] 2.rekatta yine fatiha ve zammı sure okunur. Son 2 rekât oturarak kılınabilir. Bu şekilde kalan rekatlarda tamamlanır ve dua edilir.
